جایگاه خاندان نایب‌الصدر شیرازی در تحولات فرهنگی و سیاسی دوره‌ی قاجار

Authors

رضا معینی رودبالی استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان

محمد کشاورز استادیار گروه ایران‌شناسی، دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان

محمد کشاورز بیضایی دانشگاه تبریز

مهدی رفعتی پناه مهرآبادی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)

Abstract:

یکی از مسائل مهم تاریخ ایران، جایگاه خاندان دیوانی و محلی و چگونگی تعامل و روابط آنان با مردم و دولت مرکزی است. خاندان نایبالصدر شیرازی، از خاندان محلی و طریقتمدار شهر شیراز، در دورهی قاجار به شمار میروند که در تحولات سیاسی و فرهنگی این دوره نقش بسزایی ایفا نمودهاند. علل رسوخ این خاندان در اهالی شیراز و تأثیرات فرهنگی و سیاسی آنان مسأله غامض و قابل درنگی است که چندان به آن پرداخته نشده است. نظر به اهمیت بحث، این جستار با کاربست روش توصیفی- تحلیلی، بر آن است جایگاه فرهنگی و سیاسی خاندان نایبالصدر شیرازی در دورهی قاجار را، مورد تبیین و بررسی قرار دهد. یافتههای تحقیق نشان میدهند: مدارا، خوشنامی، مردمی بودن و اقدامات عامالمنفعهی این خاندان، شهرت مردم شیراز به درویشدوستی، در کنار جلب هیئت حاکمهی قاجار و تصدی منصب نایبالصدری شیراز از جمله عوامل رسوخ و نفوذ آنان در اهالی شیراز بوده است. این خاندان با درآمیختن طریقت و سیاست توانستند از حمایت سیاسی و مادی حکومت در راستای اقدامات فرهنگی و سیاسی و در عینحال اشاعهی طریقت خویش بهرهمند شوند. به طوری که با شکلگیری انقلاب مشروطه شاخهی مونسعلیشاهی آن به عنوان اولین منادیان مشروطهطلبی در فارس، با اقداماتی نظیر: تشکیل انجمن اسلامی، مشارکت در تأسیس حزب دموکرات فارس، انتشار روزنامهی احیا، مقاومت در برابر دستاندازیهای انگلیسیها در جنوب، نقش مهمی در ترویج اصول و مبانی مشروطهخواهی و تنویر افکار مردمی در این برههی زمانی ایفا نمودند.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بررسی نقش خاندان دارستیان شیرازی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عهد سلجوقی

اندکی پس از ظهور اسلام در ایران ، افرادی از خاندان های دیرینه سال و دبیر پیشه ایرانی ، در پرتو آگاهی بر فنون اداری و تسلط بر دو زبان عربی و فارسی و نیز موقعیت مطلوب اقتصادی به مقامات عالیه درباری ودولتی تا حد مقام وزارت رسیده اند،خاندان دارستیان شیرازی یکی از همین دودمان های دیوان سالار است که سه تن از اعضای آن خاندان در سده های پنجم و ششم هجری به مناصب مهم دیوانی دست یافتند .ابوالفتح ابن دارس...

full text

بررسی نقش خاندان دارستیان شیرازی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عهد سلجوقی

full text

نقش خاندان مهران در تحولات سیاسی ایران در دوران ساسانیان

خاندانهای کهن به علت داشتن املاک و رعایای فراوان و، همچنین، لیاقت و شجاعت در فن جنگاوری و سوارکاری، در طول تمام سلسلههای ایران باستان، در موفقیتها و ناکامیهای سلسلههای ایران باستان تأثیر مستقیم داشتند. خاندان مهران نیز یکی از اعضای همین خاندانهای بزرگ بود که در زمان ساسانیان توانستند، همچنان، موقعیت خود را حفظ کنند و در تحولات سیاسی این سلسله نقش فعال و مؤثری داشته باشند. خاندان مهرانف هم...

full text